برخوار و میمه
، شهرستان برخوار و میمه (جمعیت طبق آمار ۱۳۷۵ ش، ۰۱۷ ، ۲۲۱ تن). در مرکز و مغرب استان اصفهان مشتمل بر دو بخش برخوار مرکزی و میمه است(جدیدا شاهین شهر هم اضافه شده است). برخوار مرکزی سه دهستان، به نامهای برخوار شرقی و برخوار غربی و مورچه خورت * ، و شش شهر به نامهای دولت‌آباد، حبیب‌آباد، گز * ، دستگرد، خُوَرزوق و شاهین شهر دارد. میمه دارای دو دهستانِ زَرکان و وَنداده و دو شهرِ میمه و وَزْوان است. شمال شهرستان کوهستانی است و کوه محمودآباد (ارتفاع بلندترین قله: ۴۷۳ ، ۲ متر)، در بخش برخوار قرار دارد. آبادیهای آن بیشتر در دشت واقع‌اند و آب آن از چاههای عمیق و قنات تأمین می‌شود. در دورة قاجاریه، ۱۱۲ رشته قنات داشته است (ارباب اصفهانی، ص ۳۰۰)، از پوشش گیاهی خاکشیر و درخت گز، از جانوران خرگوش، گرگ، روباه، شغال، و از پرندگان کبک و تیهو در آن یافت می‌شود. محصولات مهم آن گندم و جو و پنبه و یونجه و تره‌بار است. انار و انگور و هندوانه و خربزه در آن به عمل می‌آید. خربزة روستای گرگاب آن در ایران شهرت دارد. دامداری آن مهم است. کرباس‌بافی و ریسندگی و قالی‌بافی با نقشهای ترنج و لچک و افشان دارد. در گذشته، در برخوار نوعی پارچه به نام کیش، و کرباس بافته می‌شد (رزم آرا، ج ۱۰، ص ۳۶ـ۳۷؛ کیهان، ج ۲، ص ۴۲۵). از صنایع جدید کارخانه‌های آجرپزی و گچ‌پزی و آردسازی و نسّاجی و ساخت کیسة پلاستیک و پروفیل‌سازی دارد. در اراضی شهرستان مرغداری و دامداری صنعتی دایر شده است. راه اصلی تهران ـ قم ـ اصفهان از این شهرستان می‌گذرد. در این شهرستان، در مناطق سین و گز آثار باستانی و تاریخی دیده‌می‌شود. که برجسته‌ترین آنها کاروانسرای شاه‌عباسی گز (جز) است. برخی از آبادیهای آن، از جمله شهر جعفرآباد، در یورش افغانها ویران شده است (ارباب اصفهانی،ص ۳۰۳). در مهر ۱۳۶۹، شهرستان برخوار و میمه، به مرکزیت شاهین شهر، از ادغام دو بخش نامبرده در استان اصفهان تشکیل شد ( روزنامة رسمی جمهوری اسلامی ایران، ص ۳ ).پیشینه. از تاریخچة میمه در پیش از اسلام اطلاعی نداریم، اما برخوار شهری قدیمی است و نام آن را بُرخُوار نیز نوشته‌اند. به‌نوشتة یاقوت‌حموی (ج۴، ص۷۱۹) میمه پیش‌از مغول ولایتی از اصفهان شمرده می‌شده و آبادیهای فراوان داشته است.نخستین بار در اوایل سدة سوم، ابن‌خرداذبه (ص ۲۰، ۵۸) از رستاقهای اصفهان (مناطق روستایی) از جمله برخوار نام برده و افزوده است که در سفر از اصفهان به سوی ری، از یهودیه تا بَرخوار سه فرسنگ، و از برخوار تا رباط وَزّ هفت فرسنگ راه است. به نوشتة ابن‌رسته (ص ۱۵۳)، خسرو اول پس از رسیدن به پادشاهی، چون مولدش اردستان اصفهان بود، در ضیاع آنجا، از جمله برخوار، برای هر یک از همدرسانش که هشتاد کودک بودند، کاخی ساخت که تا روزگار ابن‌رسته بر جا بود. ابن‌فقیه (ص ۲۶۳) نیز برخوار را از رستاقهای اصفهان به شمار آورده است. به نوشتة ابن‌حوقل، (ص ۳۶۶)، در دورة او برخوار دارای صد ضیاع بود و آب آن از قنات تأمین می‌شد که برای کشت پنبه و کنجد و انواع غلات و تنباکو و جز آن به مصرف می‌رسید و در آنجا شتران فراوانی با شتربانان برای حمل بار حاضر بودند. در اوایل قرن هفتم، یاقوت (ج ۱، ص ۲۹۴، ۵۵۱)، برخوار را از نواحی اصفهان به شمار آورده و نوشته است که اصفهان چندین رستاق، و رستاق برخوار چندین قریه دارد، ابوالفداء (ص ۴۱۱) نیز در سدة هشتم، برخوار را مشتمل بر چندین ده ضبط کرده است. حمدالله مستوفی (اوایل سدة هشتم) دربارة برخوار نوشته است: «پنجم ناحیت برخوار است، ۳۲ پاره دیه است، دیه جَز (=گز) معظم قُرای آن؛ و این ناحیت را نیز آب از کاریز است… و بدین ناحیت به دیه جَز، بهمن بن اسفندیار آتشخانه‌ای ساخته بود» (ص ۵۱). ظاهراً حملات مغول و تیمور یکی از دلایل مهم کاهش قریه‌های برخوار پس از تمدن اسلامی بوده است. در ۱۰۱۲، شاه عباس اول، در حرکت به آذربایجان، به برخوار رفت و یک شب آنجا ماند (نوائی، ج ۲، ص ۲۲۱ـ۲۲۲).منابع: ابن‌حوقل، کتاب صورة الارض ، چاپ دخویه، لیدن ۱۹۶۷؛ ابن‌خرداذبه، کتاب المسالک والممالک ، لیدن ۱۹۶۷؛ ابن‌رسته، کتاب الاعلاق النفیسة ، چاپ دخویه، لیدن ۱۹۶۷؛ ابن‌فقیه، مختصر کتاب البلدان ، چاپ دخویه، لیدن ۱۹۶۷؛ اسماعیل‌بن علی ابوالفداء، کتاب تقویم‌البلدان ، چاپ رینود ودیسلان، پاریس ۱۸۴۰؛ محمد مهدی‌بن محمدرضا ارباب اصفهانی، نصف جهان فی تعریف الاصفهان ، چاپ منوچهر ستوده، تهران ۱۳۴۰ ش؛ ایران. وزارت دفاع. ادارة جغرافیایی ارتش، فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران ، ج ۷۱ : اصفهان ، تهران ۱۳۶۷ ش؛ ایران. وزارت کشور. معاونت سیاسی و اجتماعی. دفتر تقسیمات کشوری، سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران ، تهران ۱۳۷۶ ش؛ حمدالله‌بن ابی بکر حمدالله مستوفی، کتاب نزهة القلوب ، چاپ گی لسترنج، تهران ۱۳۶۲ ش؛ حسینعلی رزم‌آرا، فرهنگ جغرافیائی ایران (آبادیها) ، ج ۱۰: استان دهم (اصفهان) ، تهران ۱۳۵۵ ش؛ روزنامة رسمی جمهوری اسلامی ایران ، ۱۴ مهر ۱۳۶۹؛ مسعود کیهان، جغرافیای مفصل ایران ، تهران ۱۳۱۰ـ۱۳۱۱ ش؛ عبدالحسین نوائی، شاه عباس: مجموعة اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشتهای تفصیلی ، تهران ۱۳۶۶ ش؛ یاقوت حموی، معجم البلدان ، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵٫
مرجع:https://rch.ac.ir/article/Details/6304
لینک اشتراک این آگهی: